«کبد چرب» یکی از بیماری‌های فراگیر و پیش رونده قرن ۲۱ است که ارتباط چندانی به سن و سال ندارد. سبک زندگی مدرن و کم‌تحرکی در کنار مصرف بیش از حد غذاهای چرب و فست‌فود، استعمال دخانیات و نوشابه‌های گازدار و … از جمله عوامل اصلی ابتلا به کبد چرب به خصوص در نسل جوان و میانسال هستند. اما پیشگیری از مبتلا شدن به کبد چرب با اندکی تغییر در سبک زندگی و تغذیه امکان‌پذیر است. برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب با استناد به مقاله‌ای از سایت تخصصی پزشکی Medical News Today به شما می‌گوییم چه غذاهایی بخورید و چه نخورید و چه تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا خطرات ناشی از ابتلا به بیماری کبد چرب را به حداقل برسانید.
چرا کبد چرب می‌شود؟
ذخایر انرژی موجود در بدن برای تولید انرژی جهت انجام فعالیت‌های روزانه فرد و انرژی مورد نیاز اندام‌ها برای ساخت سلول و بازسازی بدن مصرف می‌شود. اما در صورت پیش گرفتن یک سبک زندگی و تغدیه ناسالم، کبد خود به تنهایی شروع به تولید چربی و چرب شدن می‌کند و اگر میزان این چربی به بیشتر از حد معمول و مورد نیاز کبد برسد این امر سبب ابتلا به بیماری کبد چرب می‌شود. در مجموع دو نوع کبد چرب وجود دارد: کبد چرب الکی و کبد چرب غیر الکلی. علت اصلی بروز کبد چرب الکلی، مصرف بیش از اندازه الکل است درحالی‌که عواملی غیر از سوءمصرف الکل در ابتلا به کبد چرب غیرالکلی دخالت دارند. از سوی دیگر برخی زنان در طول دوران بارداری به کبد چرب مبتلا می‌شوند.
افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند در ابتدا هیچ علامت خاصی ندارند. معمولا بیماری کبد چرب در ابتدا علائم خاصی ندارد. با این‌همه ممکن است علائمی مانند دردهای شکمی، احساس خستگی، کاهش اشتها و … در برخی افراد وجود داشته باشد. از این رو تشخیص درست و به‌موقعِ بیماری کبد چرب، پیش از شروع روند درمان ضروری است.
برای درمان کبد چرب تا این لحظه یک روش درمان قطعی کشف نشده است اما کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم و درمان‌های خانگی تا حدود زیادی امکان‌پذیر است.
اگر کبد چرب دارید این غذاها را بخورید
یک رژیم غذایی برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب شامل طیف گسترده‌ای از انواع غذاهای کم کالری و سرشار از فیبر است. کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و پروتئین کمک زیادی به افزایش سوخت و ساز چربی‌ها و کاهش عوارض ابتلا به کبد چرب کمک می‌کنند. در این میان مواد غذایی که به کاهش التهاب کمک می‌کنند و به بازسازی سلول‌ها کمک می‌کنند بسیار موثر هستند. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
سیر
یکی از بهترین مواد غذایی برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب «سیر» است. طبق نتایج یک تحقیق صورت گرفته در این زمینه پودر سیر سبب کاهش وزن در افراد دچار چاقی و نیز بهبود عوارض مربوط به کبد چرب است.
اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ سطح چربی کبد و نیز سطح کلسترول و چربی بد خون را در افراد مبتلا به کبد چرب کاهش می‌دهند.
البته هنوز تحقیقات بیشتری برای اثبات این مسئله باید صورت بگیرد اما خوردن غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ از جمله ماهی سالمون، ماهی ساردین، انواع آجیل و گردو و تخم کتان احتمالا به کاهش چربی کبد کمک می‌کنند.
قهوه
نوشیدن قهوه صبحگاهی عادت اغلب افراد در سرتاسر دنیاست اما این یک فنجان قهوه داغ بیشتر از یک نوشیدنی خوش‌طعم و خوشبو روی سلامت انسان تاثیر دارد. براساس تحقیقات علمی ثبت شده، افرادی که هر روز ۴ فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشند، ۸۰ درصد کمتر به بیماری سیروز کبدی مبتلا می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید در بیماری «سیروز کبدی» بافت کبد به دلیل عفونت مزمن، فرسوده و در اکثر موارد منجر به مرگ می‌شود. پس اگر به تشخیص پزشک مبتلا به کبد چرب هستید حداقل یک یا دو فنجان قهوه را در وعده صبحانه جا دهید.
قهوه حاوی اسید کلروژنیک و این اسید حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است که خواص ضد‌التهاب دارند. اسید کلروژنیک به کاهش کلسترول خون و نیز فشار خون تا حدود زیادی کمک می‌کند.
کلم بروکلی
جا دادن مقادیر زیادی از سبزیجات یک درمان موثر برای کاهش عوارض ابتلا به کبد چرب است اما در این میان «کلم بروکلی» برای افراد مبتلا به کبد چرب بسیار مفید است. طبق یک تحقیق ازمایشگاهی کلم بروکلی از تشکیل چربی در کبد موش‌های آزمایشگاهی پیشگیری می‌کند. اگر چه هنوز نیاز به تحقیق بیشتر در مورد این تاثیر روی کبد انسان احساس می‌شود اما شواهد اولیه بسیار امیدوار کننده است.
چای سبز
استفاده از چای به عنوان درمانی برای انواع بیماری‌ها از هزاران سال پیش مرسوم بوده است. چای سبز میزان چربی مضر خون را کاهش می‌دهد و سطح بالای آنتی‌اکسیدان در چای سبز هم به این امر کمک می‌کند. به این ترتیب چای سبز با دارا بودن مقادیر بالای ماده شیمیایی «کاتچین» به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند و موجب کاهش چربی موجود در کبد بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی می‌شود. اگر مبتلا به کبد چرب هستید یا برای پیشگیری از آن روزانه ۳ تا چهار فنجان چای سبز بنوشید.
گردو و آجیل
گردو سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است. طی تحقیقی که در سال ۲۰۱۵ انجام گرفت مشخص شد که خوردن گردو عملکرد کبد را در افرادی که مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند کاهش می‌دهد. علاوه بر این آجیل و سایر مغزها مثل پسته، بادام و فندق برای کم کردن عوارض ابتلا به کبد چرب مفید هستند.
آووکادو
آووکادو سرشار از چربی‌های خوب و مفید، خواص تغذیه‌ای غیرالتهاب و فیبرهای محلول در آب است که به کاهش قند خون کمک می‌کنند.
سویا و لبنیات کم چرب
برخی از پروتئین‌ها قادر به محافظت از بدن در برابر چرب شدن کبد هستند. سویا و لبنیات کم چرب سطح قند خون را متعادل نگه می‌دارند و با کمک به تشکیل بافت ماهیچه‌ای از اضافه وزن و چاقی پیشگیری می‌کنند.
برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب چه نخوریم
علاوه بر توصیه پزشکان به خوردن برخی مواد غذایی برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب، به همین منظور باید از خوردن برخی مواد خوراکی هم پیشگیری کرد. برخی از این مواد خوراکی و غذایی عبارتند از:
شکر و شکر افزوده
غذاهای آماده، انواع اسنک و نوشیدنی‌های شیرین شده با فروکتوز خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند. اما فروکتوز چیست؟ فروکتوز تقریبا در تمام میوه‌ها و سبزیجاتی مثل ذرت موجود است؛ فروکتوز حتی داخل قهوه نیز ریخته می شود. البته این به آن معنا نیست که دیگر نمی توان میوه خورد یا نمی‌توان قهوه را شیرین کرد، زیرا این نوع فروکتوز برای بدن خطری ندارد. مشکل آن نوع فروکتوزی است که در غذاهای فرآوری شده ریخته می‌شود. یکی از اثرات سوء فروکتوز موجود در غذاهای فراوری شده، بزرگ شدن سلول‌های قلب و البته چرب شدن کبد است. اگر شما به طور مرتب این فروکتوز را به بدن وارد کنید مثل این است که با یک قطره‌چکان چربی را وارد کبد خود می‌کنید. این کبد چرب در واقع کبد چرب غیر الکلی نامیده می‌شود. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها باید از مصرف فروکتوزِ موجود در غذاهای فرآورده شده خودداری کنید.
غلات بدون سبوس
غلات بدون سبوس و فرآوری شده مثل نان سفید، پاستا و ماکارونی بدون سبوس و برنج سفید به هیچ عنوان به افراد مبتلا به کبد چرب توصیه نمی‌شوند. این غلات به خاطر از دست دادن فیبر خود، فقط سبب بالا رفتن قند خون در فرد به خصوص افراد مبتلا به کبد چرب می‌شوند. برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب بهترین نوع غلات، ماکارونی، پاستا و برنج برای تمامی افراد به خصوص افراد مبتلا به کبد چرب نوع کامل و سبوس‌دار آن است.
غذاهای شور و سرخ شده
غذاهای چرب، شور و بیش از حد سرخ شده علاوه بر خطر بالا رفتن وزن و بروز چاقی، از جمله مهم‌ترین عوامل ابتلا و تشدید کبد چرب هستند. برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب از انواع ادویه و سبزی‌های معطر مثل زنجبیل، زردچوبه، دارچین، سرکه سیب و لیموترش به جای نمک استفاده کنید و به جای سرخ کردن مواد غذایی از روش‌های آب‌پز و کبابی استفاده کنید.
گوشت قرمز
انواع مختلف گوشت قرمز شامل مقادیر زیادی چربی اشباع هستند. بهترین نوع گوشت مصرفی برای کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب استفاده از انواع گوشت کم چرب سفید و قرمز (حتی اگر گوشت قرمز استفاده می‌کنید بهتر است کم چربی باشد)، ماهی، توفو، گوشت سفید و استفاده از روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون فرابکر است.
سبک زندگی خود را تغییر دهید
یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش عوارض ابتلا به بیماری کبد چرب تغییر سبک زندگی است. خودتان را به ورزش روزانه عادت دهید. سه تا پنج روز در هفته و هر روز به مدت نیم ساعت ورزش کنید. زمانی که در حال تماشای تلویزیون هستید روی تردمیل بدوید. یک جا ننشینید و تحرک داشته باشید. مصرف غذاهای فست‌فودی و فرآوری شده و دخانیات را کنار بگذارید. میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید و تا آن‌جا که می‌توانید از رژیم غذایی مدیترانه‌ای (سرشار از غذاهای دریایی، زیتون و روغن زیتون و سبزیجات مختلف) پیروی کنید.
/مجله افق کوروش