سخن، گروه جامعه: مصرف قلیان آشکارا نشان داده است که تاثیرات مضری بر دو عضو حیاتی بدن به نام ریه‌ها و قلب دارد. سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، آمفیزم، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حملات آسم

و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند.

این روزها چیزی که بیشتر منجر به جذب جوانان به سوی قلیان شده، نداشتن مکان تفریح و نداشتن برنامه برای اوقات فراغت آنهاست. سفره خانه های که قلیان هم دارند بعضا در مناطق تفریحی و خوش آب و هوا هستند و همین مساله به طور ناخودآگاه اشتیاق جوانان را برای استعمال قلیان افزایش می دهد.

عباس علایی رییس اتحادیه‌ی قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌داران در این رابطه گفت: چطور خرید و فروش تنباکو آزاد است، اما کشیدن آن در قهوه‌خانه‌ جرم است؟ چطور می‌توان با قلیان که در تاریخ این کشور ریشه دارد و جاذبه‌ای گردشگری به‌شمار می‌رود، برخورد کرد؟ اگر قرار است قلیان‌ها را جمع کنند،‌ چه‌چیز را می‌خواهند جایگزین آن کنند؟ بیشترین درآمد یک قهوه‌خانه از چای و قلیان است، مگر چقدر می‌توان دیزی فروخت؟ اگر قلیان را جمع کنند،‌ ما از کجا درآمد به‌دست آوریم؟

او ادامه داد: قهوه‌خانه‌داران تنها صنفی هستند که در دورافتاده‌ترین و مرفه‌ترین مناطق‌، حضور دارند. در دوره‌افتاده‌ترین نقاط کشور‌، قهوه‌خانه هست؛ ولی کبابی نیست. ما ۵۰هزار واحد صنفی داریم که حدود ۲۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم با این صنف درگیرند و هنگام تصمیم‌گیری برای آن‌ها باید خانواده‌های‌شان را هم در نظر گرفت.
یک سری باورهای نادرست درباره کشیدن قلیان وجود دارد که باعث شده است این بلای مهلک بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، از جمله آن می توان به این اشاره کرد که اکثر استفاده کنندگان از قلیان فکر می کنند، از آنجا که تنباکوی قلیان از طریق آب فیلتر می‌شود، کلیه مواد مضر آن تصفیه می‌شود؛ ولی واقعیت این است که کشیدن تنباکو از طریق آب، مواد سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به اندازه دود سیگار اثر مخرب بر روی ریه و قلب داشته باشد.

دکتر شهرام آگاه،‌ متخصص داخلی و عضو هیأت علمی دانشگاه ایران در مورد مصرف قلیان می‌ گوید: “بر خلاف تصور عمومی که عده‌ای معتقدند وجود آب قلیان جلوی مواد مضر و سمی آن را می‌ گیرد،‌ بیشتر این مواد سمی از جمله نیکوتین و خاکستر وارد ریه می ‌شوند و به خاطر دَم‌های عمیقی که فرد برای جذب دود می ‌زند،‌ تخریب‌های جدی به حبابچه‌های ریه وارد می‌ شود.”

وی با اشاره به اینکه سرطان ریه،‌ سرطان لب و دهان و حنجره،‌ سرطان مری و معده،‌ لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خیم استفاده از سیگار و قلیان هستند،‌ در مورد عوارض خوش‌خیم آن می ‌گوید:

“این عوارض شامل زخم‌های گوارشی هستند. همچنین قلیان باعث ریفلاکس معده(برگشت اسید معده به مری) می ‌شود که در نتیجه ی ‌آن فرد سوزش شدیدی در سر دل دارد و دچار تهوع می گردد. حتی بیماری ریفلاکس در بعضی موارد منجر به سرطان مری نیز می‌ شود.”

به گفته ی وی میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است و قلیان با وجود اینکه کمتر مصرف می ‌شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می‌ شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.

بسیاری از جوانان فکر می کنند که اگر دود قلیان را فرو ندهند، کشیدن قلیان هیچ خطری ندارد، واین تصوری کاملاً غلط است که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه‌ها نمی رساند، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را می ‌گذارد. حتی در هوایی که دود قلیان آزاد می ‌شود، افرادی که قلیان نمی‌ کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولانی‌ مدت دچار عوارض آن خواهند شد.

ششمین کنگره ی سراسری بیماری‌های ریه بهانه‌ای بود تا متخصصان یک بار دیگر اعلام کنند که خطرات قلیان، اگر بیشتر از سیگار نباشد، کمتر نیست.دکتر روزبه نقشین، دبیر انجمن متخصصان ریه تاکید کرد:

“کشیدن قلیان حجم تنفسی بدن را کاهش داده و مواد سمی ناشی از نوع توتون و تنباکوی قلیان، سلامت افراد را با خطر روبرو می ‌کند.” او با انتقاد از رواج استفاده از اسانس در ترکیب تنباکوها گفت: “این ترکیب به ‌علت حرارت زیاد، موادی را وارد بدن می‌ کند که عوارض ناگواری برای انسان به ‌دنبال دارد.”

در یک رستوران که در منطقه فرحزاد، با گذاشتن تخت در فضای سبز از مهمانان پذیرایی می کند، چند جوان، دختر و پسر کنار هم نشسته و در حال کشیدن قلیان هستند. یکی از دخترها که پک عمیقی به قلیان می زند و دودش را با لذت بیرون می دهد، می گوید: لذتی که در قل قل قلیان و بیرون دادن دود آن وجود دارد را با هیچ چیز بدست نمی آورم، قلیانو عشق است؟

وقتی در مورد مضر بودن قلیان به او می گویم در جواب گفت: ول کن بابا حیف نباشد این بدن را سالم زیر خاک ببری؟ پس ما چه تفریحی بکنیم؟

بررسیها نشان می دهد استعمال دخانیات در مردان بالای ۱۵ سال کشور ۲۵ درصد است که این رقم در زنان بالای ۱۵ سال حدود پنج درصد است. همچنین نتایج آمار سال ۸۷ نشان می دهد ۲۰ درصد نوجوانان مصرف کننده دائمی مواد دخانی بوده اند که تنها سه درصد مصرف سیگار داشته اند و ۱۷ درصد آنان قلیان مصرف می کنند. کافی است شما هم به یکی از مراکز تجمع جوانان سری بزنید و با محاسبه میانگین سنی آنان فاجعه را به چشم ببینید.

از سوی دیگر، حجم بسیار وسیعی از معتادان به قلیان کسانی هستند که مصرف را تنها در اماکنی هم‌چون منزل، پارک‌ها، کوه و طبیعت و… مدنظر داشته و از حضور در مراکز رسمی و قهوه‌خانه‌ها اجتناب به عمل می‌آورند. عمدتا اقشار روشن‌فکر و سطح بالا، مسئولان و حتی کسانی که فرهنگ دود و اعتیاد در میان خانواده‌هایشان به امری عادی مبدل شده است، از این دسته به شمار می‌آیند.

طرح جمع آوری قلیان از سفره خانه و رستورانهای سنتی در سال ۸۶ آغاز شد که به دنبال اعتراض صنوف مربوطه با تصمیم و دستور رئیس جمهور اجرای آن متوقف شد. پس از آن بارها شایعاتی در خصوص جمع آوری قلیانها مطرح شد اما هیچ اقدامی صورت نگرفت تا بالاخره مشخص شد وزارت کشور به عنوان متولی اصلی از جمع‌آوری قلیان از اماکن عمومی امتناع می کند.

شاید مانند مالزی باید در ایران نیز دست به دامان روحانیون شد، که جای خالی دولت را در این زمینه پر کند. در این رابطه کمیته فتوای شورای ملی امور اسلامی کشور مالزی پس از بحث و بررسی‌های فراوان در تیر ۱۳۹۲ اعلام کرد که استفاده از قلیان برای مسلمانان حرام است.

عبدال شوکور حسین، رییس این کمیته گفته:”پس از شنیدن نظرات متخصصان و کارشناسان وزارت بهداشت و بررسی شواهد علمی و پزشکی در داخل و خارج از کشور در خصوص مضرات قلیان، کمیته تصمیم گرفت تا قلیان را برای مسلمانان ممنوع کند. وی توضیح داد که استفاده از قلیان می‌تواند بر روی سلامتی فرد، رشد اقتصاد ملی و همچنین شکل‌گیری نسل‌های بعدی تاثیرات مخربی داشته باشد”.

در این سیگارها بخار آب آمیخته به نیکوتین استنشاق می شود.اما اقبال از آنها به معنی این نیست که سوالی در مورد ایمنی آنها وجود ندارد.
برعکس اخیرا مطالعات زیادی وجود داشته که فواید آنها را زیر سوال برده و حتی به خطرات احتمالی آنها اشاره دارد.

باید دید که جنگ میان قهوه خانه داران و دولت سرانجام به کجا ختم می شود و آیا اعتراض عده ای در رد یک تصمیم مهم که نقش مهمی در سلامت روانی و بهداشتی جامعه دارد و عقب نشینی دولت از این تصمیم تا کجا ادامه می یابد؟ دولت باید با ایجاد تفریحات مناسب و در خور فرهنگ در جامعه، جوانان را به سوی اجتناب از گرایش به انواع دود و دخانیات بازدارد زیرا این موضوع می تواند تبعات بسیار شدیدی در پی داشته باشد.